0 शायरीच्या दालनात 2

आता निदा फाजलींच्या हा शेर पाहू. ते म्हणतात –

यहीं है जिंदगी कुछ ख्वाब, चंद उम्मिदें
इन्ही खिलोनोसे तुम भी बहल सको तो चलो I

हे आयुष्य घालवण्यासाठी, विरंगुळयासाठी काही तरी हवेच मग हि स्वप्ने असोत वा आशा-आकांक्षा! लहान मुलाना जशी खेळणी लागतात तशी! सारी स्वप्ने अन आशा-आकाक्षांचा खेळ, ज्याला जमला तो जिंकला, न जमला तो हरला.

‘अज्ञात’ शायर सरळ फिलोसोफिकल होत म्हणतो-

ए आशिक जिंदगी क्या है
जिंदगी तखल्लुस है मुहब्बतका I
( १. टोपण नांव – Nickname)

जीवन सफल करण्यासाठी, आपण कबीरदासजींचा ‘ढाई आखर प्रेमका’ उपदेश पाळला पाहिजे, कारण प्रेम, मुहब्बत म्हणजेच जीवन आहे, प्रेमाने सर्व व्यवहार करा व यशस्वी व्हा.

‘असर’ लखनवी मात्र आपल्यालाच मोठ्या खुबीने असा प्रश्न विचारतात कि आपले उत्तरच आपणास उपदेश असेल. हे कसे ते बघू या -

किसी के काम न आए तो आदमी क्या है,
जो अपनी ही फिक्र में गुजरे वह जिन्दगी क्या है?
-'असर' लखनवी

देवा, खरच अश्या आयुष्याचा, अश्या जीवनाचा उपयोग तो काय जर ते आयुष्य वा जीवन दुसऱ्याच्या कारणी, सत्कारणी लागले नाही. साऱ्या जीवनभर आपलीच चिंता करीत राहिलो, स्वत: बद्दल विचार करीत राहिलो तर उपयोग तो काय? एकीकडे सामाजिक प्राणी म्हणायचे अन दुसरीकडे स्वत:च्या पलीकडे विचार सुद्धा करायचा नाही?

तर ‘अज्ञात’ शायर सरळ सरळ आम्हाला उपदेश करतात –

किजीये बर्दाश्त दोनो सुरतें
जिंदगी नगमा१ भी है, नौहां२ भी है I
(१.गीत, २.शोक)

जर आपल्या हाती, आपल्या काह्यात, जन्मणे नाही वा मरणे नाही; कधी हे जीवन संगीतमय, सुस्वर असते तर कधी ते कर्कश्य वा असह्य होते! मर्त्य मानवाचे त्यावर कोणतेही नियंत्रण नाही. मग ह्या दोन्हीही स्थिती सहन करण्या ऐवजी दुसरा पर्याय तो कोणता! दूरदर्शी, बुद्धिमान माणसे म्हणून ह्या दोन्हीही स्थितीत समाधानी राहतात.

राणा सहरी मात्र त्या परमात्म्याला साकडं घालताना म्हणतात कि तू दिलेलं सारं सारं मी नम्र पणे स्वीकारतो. तू दिलेली सर्व दु:खे, त्रास, प्रश्न, इ मी साहण्यास तयार आहे. तू मला माझं अंतिम गंतव्य नको देऊस, काळोखात पथदर्शक दिवा देऊ नकोस, पण न चुकता जीवनाची लढाई लढण्याची हिम्मत तरी दे, काडीचाच कां होईना आसरा तरी दे, ज्यामुळे लढाईला बळ मिळेल.

मंझील न दें, चराग न दें, हौसला तो दें,
तिनके का ही सही, मुझे आसरा तो दें I 

प्रकाश पटवर्धन 

मागे                                                           पुढे